Mens en lijden

Zo genuanceerd en zo concreet mogelijk of er voor jou een leven na de dood is.

Leven na de dood is iets waar ik nog niet veel over heb nagedacht. Misschien komt dit omdat ik nog jong ben en nog niet vaak met de dood in contact ben gekomen. Zelf ben ik niet gelovig, maar ik snap wel waarom gelovigen denken dat hun geliefden verder leven na de dood. Dit maakt de verwerking des te makkelijker. Maar ook de gedachten dat die persoon het nu beter heeft in een andere wereld werken geruststellend.

Ik vind het wel een mooie gedachte dat je verder leeft na de dood maar zelf ben ik hiervoor te realistisch ingesteld om mij nu al druk te maken over mijn ‘volgende leven’. Moest er toch iets bestaan als een leven na de dood dan zal ik hier blij om zijn. Nu ik er zo over nadenk, zou ik wel graag willen reïncarneren als dier zoals de boeddhisten zeggen. En als ik dan mag kiezen in welk dier ik zou terugkeren, zou ik een arend willen zijn zodat ik vrij kan rondvliegen, of een luie kat in een goed gezin. Reïncarnatie spreekt mij meer aan dan, bijvoorbeeld naar de hemel gaan na je dood, zoals de christenen zeggen.

Op welke manier mensen reageren als ze met lijden geconfronteerd worden?

Mensen reageren allemaal verschillend als ze met lijden geconfronteerd worden.

Veel hangt af over het soort lijden. Mensen kunnen lijden om verschillende redenen: dood, verlies, ziekte, tegenslag (zoals langdurige werkloosheid), sociale problemen op het werk of op school(gepest worden, …). Maar ook natuurrampen en oorlogen zorgen ervoor slachtoffers en dakloze gezinnen. Hoewel België voorlopig nog van grote natuurrampen gespaard gebleven is, hebben we toch al twee wereldoorlogen meegemaakt. Ook de huidige vluchtelingenstroom brengt ons in contact met veel mensen die het lijden in hun land willen ontvluchten.

Iedere mens reageert heel verschillend op lijden. Iedereen doet dit op zijn eigen manier en op zijn eigen tempo. Veel hangt af van het karakter, de omgeving en ook het geloof speelt hierin een grote rol.

Het karakter van een mens is bepalend voor de manier waarop men lijdt en de pijn verwerkt. Sommige mensen gaan alles opkroppen, anderen willen erover praten en huilen. Het kan ook zijn dat men alles ontkent of ervan wegloopt, anderzijds zijn er ook mensen die zich sterk houden voor hun omgeving en maar blijven doorgaan.

Maar ook de omgeving waarin men zich bevind, heeft een grote invloed op de manier van lijden en pijn verwerken. Heb je een thuissituatie waar je kan op rekenen of heb je mensen in je omgeving die je steunen dan kan je het allemaal wat makkelijker verwerken.

Als je als gelovige met de dood geconfronteerd wordt, is dit makkelijker te accepteren dan als niet gelovige. Voor wie niet gelooft, betekent de dood het einde en niet de start van een leven in een betere wereld. Ook is de dood makkelijker te accepteren als de leeftijd hoger ligt. Bijvoorbeeld als een ouder persoon sterft, kan men dit beter plaatsen, want dit is zo door de natuur vastgelegd. Je hebt dan ook meestal wel de tijd gehad om het einde voor te bereiden en om afscheid te nemen. Als er daartegenover een jonger iemand sterft door bijvoorbeeld een ongeval, dan is dit moeilijker voor de achterblijvers, het leven lijkt dan heel oneerlijk.

Zelf ben ik met lijden geconfronteerd geweest bij het overlijden van mijn overgrootmoeders. Maar ik kan dit lijden relativeren doordat ik hen nog gekend heb en ik kan mezelf troosten door de goede herinneringen die ik aan hen heb. Verder heb ik van kortbij meegemaakt hoe kinderen kunnen lijden en hoe ze hiermee omgaan. Wij vangen nu al 16 jaar pleegkinderen op. Het is verbazend hoe verschillend ieder kind met verdriet omgaat. Wat mij wel opvalt is dat het heel belangrijk is om goed omringd te worden. Op die manier verloopt de verwerking al een heel stuk vlotter.

Als ik met lijden wordt geconfronteerd, verwerk ik dit liever samen met familie of vrienden. Volgens mij is dit effectiever dan als je alles alleen moet verwerken.

Bekijk een film over lijden:

Voor het onderdeel Mens en lijden moest ik een film bekijken. Ik koos voor de film “My sisters keeper”. Dit is een heel meeslepende en diepgaande film. Hieronder vind je de filmverwerking en een brief aan een vriendin waarin ik haar deze film aanraad. In de brief verwerkte ik mijn reactie op de film, maar vertel ik ook welke scènes mij het meeste aanspraken. Ik vertel er ook wat herkenbaar en niet-herkenbaar was voor mij. Ook bespreek ik op welke manier de personages reageren op lijden, en welke link er is met mijn eigen leven of ervaringen, de visie van de filmmaker en mijn persoonlijke visie. 

Vat je eigen mening over de film samen in drie kernwoorden:

Emotioneel, aangrijpend, rechtvaardig

Is wat in de film aan bod komt (onderlinge relaties, gevoelens, ideeën) herkenbaar voor jou? Wat is wel herkenbaar? Wat niet?

Herkenbaar :

De opvatting dat ieder kind recht heeft op een goed/eigen leven is zeer herkenbaar voor mij. We vangen nu al 16 jaar pleegkinderen op, dus ik heb van thuis uit meegekregen dat ieder kind recht heeft op een goed leven en dat we moeten helpen als dit mogelijk is.

Het idee dat elk kind zelf mag kiezen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt, vind ik niet meer dan normaal. Ik ben me er wel bewust van dat het niet gemakkelijk is om zo een zwaar onderwerp te bespreken met een kind. Maar ik vind wel dat ieder kind gehoord moet worden.

Het gevoel van de moeder die strijdt voor haar familie is ook heel herkenbaar voor mij. Mijn familie is één van de belangrijkste dingen in mijn leven. Ik zou dus alles doen om hen te helpen.

Spijtig genoeg is het idee dat mensen kinderen nemen om de verkeerde redenen ook herkenbaar. In het dagelijkse leven zie ik vaak mensen die kinderen nemen om de verkeerde redenen. Deze redenen zijn bijvoorbeeld om aandacht te krijgen of omdat ze denken zo hun relatie te herstellen. In deze film was de reden om haar zus te redden, daarom werd Anna een donorbaby.

Niet-herkenbaar :

Zelf ben ik nog niet met zo een lijden in contact gekomen. Ik heb wel al mijn twee overgrootmoeders verloren, maar eigenlijk mag ik van geluk spreken dat ik ze nog gekend heb. Dat kunnen niet veel mensen zeggen.

Ook het opdringerig gedrag van de moeder naar Anna toe is voor mij niet herkenbaar. Zelf kom ik uit een begripvol, steunend gezin. Dit zou waarschijnlijk ook een betere aanpak zijn geweest voor de moeder in de film.

Kies drie scènes uit de film die je hebben aangesproken (positief of negatief). Beschrijf ze zo duidelijk mogelijk en noteer per scène welke gevoelens voor jou de overhand hadden.

Beschrijving scène 1:

De scène waarin Anna voor de eerste keer op gesprek gaat bij haar advocaat.

Ze vertelt dat ze zelf wil beslissen wat er met haar lichaam gebeurt. De advocaat stelt haar vragen waaruit blijkt dat ze er heel zeker van is. Ook als hij vraagt of ze weet wat dat betekent voor haar zus is haar standpunt zeer duidelijk. Uiteindelijk beslist de advocaat om haar te helpen.

Gevoelens bij scène 1:

Bij deze scène had ik tegenstrijdige gevoelens. Positief is dat ze zelf wil/mag beslissen wat er met haar eigen lichaam gebeurt. Het negatieve gevoel dat ik kreeg, was bij het moment wanneer de advocaat vraagt of ze weet wat dit inhoudt voor haar zus. “Ik weet dat ze dan dood gaat” is Anna haar antwoord. Dit vond ik een heel emotioneel moment omdat ze, al wetend en dus heel bewust, ervoor kiest om haar zus te laten sterven.

Beschrijving scène 2:

De tweede scène die ik kies is wanneer Kate klaar is voor het bal voor zieke kinderen in het ziekenhuis.

Kate staat boven aan de trap, ze draagt een galajurk en een pruik. Je ziet haar echt stralen. Beneden aan de trap staat haar vriend vol verwondering te kijken naar haar. Ook haar familie staat beneden, ze maken foto’s. Je ziet dat de moeder heel fier is op haar dochter.

Gevoelens bij scène 2:

Bij deze scène heb ik natuurlijk enkel positieve gevoelens. Je ziet meteen dat Kate weer zelfvertrouwen heeft als ze de trap afwandelt. Dit komt niet enkel omdat ze een pruik draagt, want nu lijkt ze een gezond meisje. Maar ook haar moeder en zus hebben haar haar zelfvertrouwen teruggeven door met haar te gaan shoppen en haar mee naar buiten te nemen. Het was ook een mooi voorbeeld van moederliefde toen de moeder haar eigen haar afschoor. Kate was depressief en wou niet meer buitenkomen omdat iedereen haar aanstaarde. Maar door haar dappere moeder is ze nu niet meer de enige zonder haar.

Beschrijving scène 3:

Als laatste koos ik voor de scène tijdens de rechtzaak. De rechtzaak begin met de advocaat die vragen stelt aan de moeder. Daarna is het de beurt aan de moeder om vragen te stellen aan Anna. Het is een emotionele en pijnlijke strijd. Uiteindelijk geeft de broer toe dat Kate eigenlijk wil sterven.

Gevoelens bij scène 3:

Deze scène roept negatieve gevoelens bij mij op. Tijdens de rechtzaak wordt duidelijk dat de moeder Kate op de eerste plaats zet. Al haar aandacht gaat naar Kate en hierdoor ontstaan er problemen met Anna en hun broer. Ze praat ook enkel over hoe erg het is voor Kate. Maar vergeet erover na te denken hoe erg het is voor Anna. Ik vind dat ouders geen voorkeur mogen hebben voor één van hun kinderen. Ook vind ik dat zo een pijnlijke en gevaarlijke operaties, zoals Anna heeft ondergaan op jonge leeftijd, fout zijn. Zeker als het niet echt noodzakelijik is, want Anna had deze operaties eigenlijk niet nodig.

Het einde van de rechtzaak gaf mij dan wel weer een positief gevoel. Kate beslist zelf om te sterven. Dit doet ze zodat Anna geen risico’s meer moet nemen en een normaal leven kan lijden. Ook ziet kate dat heel haar gezin hieronder lijdt en dit wil ze niet meer. De moeder houdt zoveel van Kate en kan haar hiedoor niet loslaten. Maar dan neemt Kate even de moederrol over en neemt ze zelf de beslissing om te sterven. Ze doet dit in het belang van iedereen in haar gezin.

Op welke manier hebben de drie scènes die je hierboven vermelde met je eigen levenservaring/levensvisie te maken?

Scène 1 sluit aan bij mijn levenservaring, omdat ik uit ervaring weet dat pleegkinderen, wanneer ze gehoord worden door de rechter, hun mening sterk beïnvloed wordt of dat ze soms zelfs verplicht worden door hun ouders om bepaalde dingen te zeggen. Het is dus moeilijk om de echte mening van jonge kinderen te achterhalen.

Scène 2 komt volgens mij bij iedereen wel op één of andere manier voor in hun leven. Hiermee bedoel ik dat complimenten geven geen kwaad kan. Als mensen tegen je zeggen dat je er goed uitziet, zal je dit zelf ook gaan vinden en krijg je meer zelfvertrouwen. Zelf heb ik van nature gekrulde haren. Vroeger vond ik dit echt niet mooi. Dus heb ik vele jaren mijn haren gestijld. Tot een paar jaar geleden mijn vriend zei dat mijn krullen toch mooier waren. Nu ben ik heel blij met mijn natuurlijke lokken.

Scène 3 gaat over het overnemen van een ouderlijke rol. Één van onze huidige pleegkindjes is een jongetje van bijna 5 jaar. Tot zijn derde jaar woonde hij bij zijn biologische moeder. Zij kon de zorg voor de kinderen niet aan, dus nam hij de zorg voor zijn 2 kleinere zusjes en zijn mama over. Hij ging bij de buren eten halen en zorgde ervoor dat zijn zusjes aten. Hij was ook moreel een grote ‘steun’ voor zijn mama.

Wat wil de regisseur van de film ons duidelijk maken? Wat is volgens jou de boodschap die door de film wordt overgebracht?

Volgens mij wil de regisseur duidelijk maken dat moederliefde heel intens maar tegelijk ook verblindend kan zijn. Hij wil duidelijk maken dat je als ouders je kinderen gelijk moet stellen en hen ook zo moet behandelen. Je mag geen voorkeur hebben. De boodschap die hij wil overbrengen is volgens mij dat het fout is om een donorbaby te maken. Je hoort een kind niet op de wereld te zetten om de verkeerde redenen. Als laatste wil hij benadrukken dat familie heel belangrijk is en dat je dit moet koesteren. Maar ook dat je de laaste wensen van je familie moet naleven en niet aan jezelf mag denken. Maar, en dat is nog het allerbelangrijkste, dat  je moet genieten van de momenten die er zijn.

Wat zijn de gelijkenissen en de verschillen tussen jouw visie en die van de filmmaker op de behandelde thema’s (afhankelijk van de film die je koos kan dit zijn m.b.t. geloof, omgaan met de natuur, relaties, lijden)?

Gelijkenissen:

Zelf vind ik het belangrijk dat je als familie elkaar steunt, ook al ben je het niet met elkaar eens. Ik vind het ook belangrijk dat je geniet van de kleine dingen, want die maken je gelukkig. Ik ben van mening dat je geen kinderen mag nemen om de verkeerde redenen.  En ik vind ook dat je elk kind gelijk moet behandelen. Het is niet omdat een kind uit het gezin ziek is, dat de andere kinderen daar de dupe van moeten zijn. Ook zij hebben aandacht en zorg nodig.

                                                    

Verschillen:

Grote verschillen in visie tussen de filmmaker en mezelf heb ik niet echt gevonden. Ik vermoed dat onze visies parallel naast elkaar lopen. 

Verwerkingsopdracht 

Hallo Vera,

Onlangs zag ik de film My sister’s keeper. Dit is een dramafilm onder regie van Nick Cassavetes die in première ging in 2009. Het is ook de verfilming van het boek van Jodi Picoult dat verscheen in 2004.

Het verhaal gaat over een meisje genaamd Anna. De film begint wanneer Anna 11 jaar is en al ontelbaar veel operaties, transfusies en inspuitingen heeft ondergaan. Dit gebeurde allemaal niet omdat ze ziek is, maar om haar oudere zus Kate te helpen vechten tegen leukemie. Anna werd dus geboren als donor voor Kate. Alle aandacht in het gezin gaat naar Kate terwijl Anna en haar oudere broer Jesse er ook nog zijn, ook zij hebben aandacht en zorg nodig. Bij het ouder worden, begint Anna steeds meer na te denken over hoe haar leven er zou uitzien als ze niet constant donor moest zijn. Ze beslist om een advocaat onder de arm te nemen en zo het recht te krijgen om zelf te beslissen wat er met haar lichaam gebeurt. Tijdens de rechtszaak gaat het steeds slechter met Kate. Ook haar vriendje, die ook ziek is, overlijdt in die periode. Kate wordt steeds depressiever. Haar moeder, tante en zus doen echt alles om haar op te vrolijken en haar zelfvertrouwen terug te geven. Uiteindelijk wordt het een pijnlijke en zware strijd in de rechtbank tussen moeder en dochter. Hierdoor kunnen Anna en Jesse niet anders dan de waarheid vertellen over wat kate echt wil, namelijk sterven.

Ik raad je zeker aan om deze film ook eens te kijken, ondanks het zware en pijnlijke thema. In het begin had ik het er enerzijds moeilijk mee omdat de ouders Anna nemen om de verkeerde reden. Er zijn al genoeg mensen die kinderen krijgen om de verkeerde redenen. Een kind op de wereld zetten, doe je als je er 100% klaar voor bent en voldoende tijd en liefde hebt om het alles te geven wat het nodig heeft. Zelf ben ik opgegroeid tussen pleegkinderen, dus uit eigen ervaring weet ik dat mensen vaak kinderen nemen als ze er niet klaar voor zijn of om de verkeerde redenen. Waarom zou je een kind op de wereld zetten als je het na een paar maanden moet afgeven omdat je er niet kan, of wil, voor zorgen. Ook vind ik dat je een kind niets kan verplichten of een levensdoel kan geven nog voor het geboren is. Ik vind dat je al je kinderen evenwaardig moet behandelen. Ook al is er eentje ziek, je moet de anderen daarom nog altijd even veel steunen en aandacht geven. De ouders leggen ook te veel druk op Anna. Als je kinderen iets verplicht, gaan ze het meestal net niet willen en komen ze in opstand. Anderzijds snap ik wel dat moederliefde heel heftig kan zijn en ook kan verblinden. De moeder heeft enkel aandacht voor Kate’s ziekte maar denkt er niet over na wat de gevolgen kunnen zijn voor Anna als ze een nier afstaat. Ik snap dat de moeder het beste wil voor haar kinderen dat ze Kate zeker niet willen zien sterven, maar zijn haar andere kinderen daarom minder waard dan Kate?

Wat in de film herkenbaar is voor mij is dat elk kind het recht heeft op een goed en eigen leven. De moeder houdt zoveel van Kate dat ze haar niet kan loslaten ook al is dit wat Kate wil. Voor de rest van de familie zou het beter zijn als de moeder Kate loslaat. En al zeker voor Anna want iedereen vergeet hoe erg de situatie eigenlijk is voor haar. Kate neemt dus eigenlijk de moederrol op zich door te zeggen dat ze haar moeten loslaten. Omdat ze weet dat dit het beste is voor haar familie en dat ze dan eindelijk een rustig en gelukkig leven kunnen lijden zoals ze verdienen.

Ook vind ik dat elk kind mag kiezen wat er met zijn lichaam gebeurt en dat ze hierover gehoord moeten worden. Maar uit eigen ervaring weet ik dat als kinderen gehoord worden door een rechter hun antwoorden sterk kunnen worden beïnvloed door de ouders, of dat er op voorhand sterk op hen ingepraat werd door de ouders. Dit zie je ook in de film. De moeder zegt altijd dat Anna toestemming heeft gegeven voor alle operaties. Maar op 2-jarige leeftijd kan je zoiets niet beslissen, dus word je sterk beïnvloed door je ouders.

Het enige grote lijden dat ikzelf meegemaakt heb, is het overlijden van mijn twee overgrootmoeders. Maar ik mag van geluk spreken want ik heb hen nog gekend. Niet veel mensen kunnen dit zeggen. Zelf hoop ik dat ik nooit met zo een lijden als in de film te maken ga krijgen. Want ik denk dat ik daar veel te zwak voor zou zijn. Mijn familie betekent alles voor mij, dus hoop ik dat ze nog lang gezond en gelukkig gaan zijn.

De scène die mij het meest aansprak was diegene wanneer Kate heel depressief is en niet meer uit bed of buiten wil komen. Dit is omdat haar zelfvertrouwen zo beschadigd is door haar haaruitval. Als reactie hierop scheert de moeder haar eigen haren af. Dat vind ik een mooi teken van moederliefde. Je ziet meteen dat Kate haar zelfvertrouwen stilletjes terugkomt want ze is niet meer de enige zonder haar. Ze durft ook weer buiten komen en plezier maken.

De boodschap die de filmmaker wil meegeven is volgens mij dat moederliefde heel krachtig kan zijn maar ook kan verblinden. Het laatste zorgt dan soms voor een negatief effect. In de film uit dit negatief effect zich in het feit dat de moeder enkel oog heeft voor haar zieke dochter en niet voor haar andere kinderen en man en zelfs niet voor zichzelf. Ook wil hij volgens mij duidelijk maken dat men een kind moet nemen om de juiste reden. Want op het begin van de film zegt de dokter dat hij eigenlijk niet mag voorstellen om een donorbaby te maken. Maar de dokter stelt het wel voor en beïnvloedt zo de ouders om het toch te doen. Op het einde van de film beseffen ze wel dat dit fout was en dat Anna recht heeft op een normaal en gezond leven. Als laatste wil hij ook nog duidelijk maken dat familie heel belangrijk is. En dat je elkaar altijd moet helpen en steunen waar het kan, maar ook dat de rest van het gezin er niet onder moet lijden. Ieder lid van de familie moet zich goed voelen.

Als ik de film in drie kernwoorden moet samenvatten zou ik zeggen dat de film emotioneel, rechtvaardig en aangrijpend.

Ik raad je zeker aan om deze film te kijken, maar vergeet de doos met tissues niet.

Groetjes,

Lotte Champagne


Bronvermelding:

Cassavetes, N. (Regisseur). (2009). My sister's keeper [Dvd]. Hollywood: New Line Cinema.

Simon & Schuster Books. (2009). My sister's keeper movie trailer [youtube-filmfragement]. Afgehaald van website https://www.youtube.com/watch?v=3m0G4Ot6Kzc